Menu
Bên cạnh những niềm vui, lo toan thông thường đó, người mắc bệnh tiểu đường cũng như gia đình còn có những nỗi lo khác – lo cho sự ổn định sức khỏe: đường máu, huyết áp có tăng? Thuốc còn đến ngày nào? Kiêng ngày nào không đi khám bệnh đầu năm?…..
Có một thực tế là sau mỗi dịp Tết Nguyên đán, các khoa Nội tiết – Đái tháo đường lại phải tiếp nhận số người tiểu đường tăng hơn năm trước, nhiều người ở trong tình trạng hôn mê nguy kịch.
Số người tiểu đường gia tăng có thể là những người đã được chẩn đoán và điều trị từ trước nay đường máu tăng cao thêm hoặc bị hạ đường huyết và thứ 2 là những người sau Tết thấy các triệu chứng tiểu nhiều, háo khát, gày sút đến khám và phát hiện tiểu đường – sự quá đà trong sinh hoạt ngày Tết khiến bệnh tiểu đường bộc lộ rõ hơn.
Tại sao sau Tết lại có hiện tượng gia tăng số người tiểu đường đến viện? Chắc hẳn chúng ta đều biết, tiểu đường bị ảnh hưởng nhiều bởi chế độ ăn và lối sống. Do ngày Tết chúng ta có nhiều thái quá trong sinh hoạt, nhịp điệu cuộc sống bị đảo lộn (ăn ngủ thất thường, không tập được thể dục…), bỏ thuốc, hết thuốc chưa kịp mua, không tiêm được, không giữ được chế độ ăn thường ngày, ăn quá nhiều vì tâm lý cho rằng “đói quanh năm no 3 ngày Tết”, do phải tiếp khách đã dùng quá nhiều cà phê, chè, thuốc lá, rượu…
.jpg)
Hình minh họa
Với người tiểu đường nên làm gì và tránh làm gì trong dịp Tết?
– Chủ động chuẩn bị đón Tết trước khi thực sự Tết đến. Để có được đường máu và huyết áp tối ưu đôi khi cần khá nhiều thời gian dò liều tìm thuốc. Đến viện khám, cố gắng điều chỉnh đường máu, huyết áp, mỡ máu về giới hạn tối ưu, dùng đúng và đủ thuốc như đáng phải dùng.
– Gần Tết (cách 1 tuần đến 10 ngày) nên đến khám lại: liệu có gì bất thường mới xuất hiện, không nên dựa vào cảm giác chủ quan, kiểm tra xem có đủ lượng thuốc dùng qua Tết hay không ?
– Ngay sau Tết nên đi khám lại sớm nhất nếu có thể.
– Với người có phương tiện tự kiểm tra đường máu, huyết áp nên đo thường xuyên hơn (3-6lần, nếu có thể), nhất là khi có biểu hiện bất thường. Ngày Tết có nhiều sinh hoạt bất thường vậy xét nghiệm máu vào các thời điểm bất thường là hợp lý. Để dễ nhớ, đường máu đo được khi đói là 5mmol/l; sau ăn 2 giờ 10mmol/l thì có thể yên tâm ăn Tết.
– Trong những ngày Tết cần gạt bỏ tâm lý “kiêng hỗ trợ chữa trị, điều trị bệnh”, kiêng các thao tác liên quan đến hỗ trợ chữa trị, điều trị bệnh, không tạm ngừng thuốc, không vì vui mà quên uống thuốc, tiêm thuốc. Đường trong cơ thể vẫn luôn được tiêu hóa, hấp thụ và tạo ra từ gan, thậm chí những ngày Tết còn gia tăng nhiều hơn vì ăn uống nhiều, vì stress…Không bỏ tiêm dù chỉ một liều thuốc.
Nếu lỡ hết thuốc mà không thể có được, nên ăn ít hơn mọi ngày một chút và chia ra nhiều bữa hơn. Biện pháp này có thể giúp cho đường máu không tăng quá cao trong vòng vài ngày. Cố gắng lập lại số thuốc sớm nhất khi có thể.
Ăn uống ngày Tết
Bao giờ cũng có nhiều biến động lớn, các bữa ăn có quá nhiều thịt, nhiều chất béo. Lưu ý: bánh chưng và xôi thuộc về đồ nếp khi tiêu hóa xong làm tăng đường máu khá nhiều. Giờ giấc ăn uống cũng cần lưu ý, nhiều khi làm cơm cúng gia tiên nên để muộn ăn dẫn đến hạ đường huyết (phòng tránh bằng cách đến giờ ăn thường khi nên dùng tạm thứ gì đó như bánh qui, quả chín chẳng hạn). Ngày Tết cần cảnh giác những thứ ăn vui miệng như hạt hướng dương, hạt bí đỏ rang nếu ăn nhiều làm tăng tổng số calo hấp thụ khá nhiều (1 lạng hạt trên cung cấp tới 1/4 nhu cầu năng lượng cho cơ thể).
– Nếu đi ăn cỗ nên báo trước với người cùng ăn là mình bị tiểu đường sẽ tránh bị ép ăn uống quá độ. Trường hợp đã lỡ ăn nhiều có thể tiêm thêm nhanh 2-6 đơn vị loại nhanh; nếu không dùng thuốc tiêm thì nên vận động nhiều hơn để tiêu thụ số calo thừa đưa vào, không tự ý tăng liều thuốc uống nếu không có ý kiến của bác sỹ vì các loại thuốc uống hạ đường huyết khó lường trước khả năng làm giảm đường máu trong khoảng thời gian ngắn.
Dùng rượu, bia với số lượng ít có thể được chấp nhận: ví dụ 1/2 lít bia, 1-2 ly rượu vang, rượu mạnh chỉ nên uống ít
Tiếp tục sử dụng các loại thực phẩm chức năng có nguồn gốc thảo dược, an toàn mà hiệu quả, như hạt methi, hạt chia, mướp đắng, bột quế,….
– Đồ uống như trà và cà phê có thể phải tiếp khách nhiều lần trong ngày, nên pha loãng thêm bằng nước lọc.
– Giờ giấc sinh hoạt gắng điều độ nhất nếu có thể.
Vận động ngày Tết
Ngày Tết thường hay bị lãng quên vận động, mặt khác có người lại vận động nhiều hơn thường ngày (như đi lễ hội chùa Hương chẳng hạn). Cả hai thái cực này đều gây biến động đường máu.
Để tránh thái cực thứ nhất (ít vận động do không thể đi thể dục như mọi ngày): nên duy trì những hoạt động thường quy tối đa như lên thang gác, lau dọn nhà cửa, tưới cây, đi bộ khi đi thăm họ hàng ở những khoảng cách gần, tập với máy tập trong nhà….
Để hạn chế nguy cơ hạ đường huyết do vận động nhiều bất thường: ăn 15-30gr chất bột đường sau mỗi 30 phút leo núi (ví dụ 1-2 quả quýt, uống một cốc nước ngọt, ăn một nắm xôi..). Với người đang tiêm: giảm 1/2 liều thường quy, thử máu sau mỗi 60 phút leo núi để biết nên ăn thêm hay không?
Nếu đi chơi xa
Luôn nhớ mang theo thuốc dùng hàng ngày, mang nhiều hơn số lượng dự kiến vì có thể kéo dài ngày lưu trú bên ngoài hơn dự định vì họ hàng nứu kéo, vì nhỡ tàu xe…Đem theo đơn thuốc của bác sỹ trong ví, đề phòng trường hợp khẩn cấp bị hôn mê hoặc hết thuốc hỗ trợ chữa trị, điều trị.
Bệnh viện vẫn luôn luôn có người trực trong dịp Tết, đừng ngần ngại gọi điện xin tư vấn hoặc đến khám nếu cảm thấy sức khỏe không ổn.
Một số thực đơn cho ngày Tết*
Năng lượng 1500kcal, tỉ lệ protein 20%, lipid 20%, glucid 60%
Thời gian
Ngày 30 Tết
Mồng 1
Mồng 2
8 giờ
Phở bò: bánh phở 150g, thịt bò 60g
Bánh chưng (1 miếng 1/8 chiếc) gồm gạo nếp 50g, đậu xanh 20g, thịt lợn 20g)
Dưa hành muối: 30g
Bún mọc: bún 200g, sườn lợn 100g, giò sống 40g, hành
10giờ
1 quả táo: 180g
Dưa hấu 300g
12 giờ
Miến : miến dong 80g, sườn lợn 50g, măng khô 10g. Thịt lợn nạc: 20g. Rau mùi, hành, gia vị
Cơm: 1 miệng bát 60g gạo
Canh măng: măng khô: 30g, chân giò lợn 150g, hành lá
Thịt lợn luộc: thịt lợn nạc 40g, nước mắm 2g, rau thơm
Rau cải sào: cải xanh 150g, dầu thực vật 4g, gia vị
Rượu nếp 1 chén nhỏ 40ml
Bánh chưng: 1/16 chiếc
Cơm: lưng bát, gạo 30g
Thịt bò luộc: 40g
Rau cải cúc: 150g. Thịt lợn nạc 10g
Dưa chuột 100g
15 giờ
Bánh bích qui: 2 chiếc nhỏ hoặc 1 chiếc to (10g)
Cam 250g
Mứt nho: 1 thìa canh (15g)
Socola (2 viên nhỏ hoặc 1 viên to) 10g
19 giờ
Cơm: 1 miệng bát 60g gạo
Canh: sườn lợn 50g, thịt lợn nạc 10g, tôm khô 10g, cà rốt 20g, súp lơ 30g, su hào 30g
Thịt bò sào cần tây: thịt bò 10g, cần tây 30g, hành tây 30g, dầu thực vật 4g, nước mắm
Rượu vang trắng (đỏ): 100ml
Miến: miến dong 40g, sườn lợn 25g, măng khô 5g. Thịt lợn nạc 10g. Rau mùi, hành, gia vị
Bánh chưng: 1/16 chiếc
Cơm: 1 lưng bát 40g gạo
Thịt lợn quay: 60g
Đậu xào thịt, đậu 125g, thịt lợn 10g. Gia vị
Gỏi cuốn
(bún 25g, thịt nạc 6g, tôm 10g, rau thơm, nước chấm)
Bia 200ml
21 giờ
Xôi đậu xanh: lưng bát con (gạo nếp 25g, đậu xanh 8g).
1 hộp sữa chua Vinamilk
1 hộp sữa tươi không đường
*Thực đơn do Ts Nghiêm Nguyệt Thu (Phòng dinh dưỡng cơ sở- Viện dimh dưỡng) lập
Xem thêm thông tin về bệnh tiểu đường và cách phòng, chống tại: www.hatmethiando.net/c/thong-tin-benh-tieu-duong.htm
